Parasomnia – Gdy sen staje się ciężarem

Parasomnia należy do grupy zaburzeń snu, nazwa ta jest jednak rzadko używana w języku potocznym, mimo, że zjawisko to występuje dość powszechnie.

Co to jest parasomnia?

Słowo parasomnia pochodzi ze starożytnej greki i oznacza “występującą podczas snu”. To tłumaczenie dobrze podsumowuje definicję tych konkretnych zaburzeń, ponieważ są to niepożądane zjawiska, które występują podczas snu. Niektóre z nich występują w fazie REM, kiedy intensywnie śnimy, inne poza nią. Rozróżnia się zatem parasomnie REM i parasomnie NREM. Chociaż prawie każdy jej rodzaj jest nieprzyjemny, większość jest raczej nieszkodliwa.

Lunatykowanie

Procesy zachodzące w mózgu podczas lunatykowania nie zostały jeszcze odpowiednio zbadane. Lunatykowanie zaliczane jest do zaburzeń snu na jawie. W tym stanie niektóre części mózgu są pobudzone i zdolne do ruchu lub mowy, inne są z kolei nadal w głębokim śnie. Osoby dotknięte tą przypadłością często chodzą przez kilka minut w półśnie, sprzątając lub zaglądając do lodówki. Stan ten może trwać nawet godzinę. Wbrew sformułowaniu o robieniu czegoś z “somnambuliczną pewnością”, somnambulizm, jak naukowo nazywa się tę parasomnię, może być poważnym zagrożeniem. Ryzyko urazu jest zwiększone, zwłaszcza gdy lunatycy wsiadają za kierownicę.

Bruksizm

Bruksizm oznacza zgrzytanie lub tarcie zębami. Może to wystąpić zarówno w stanie czuwania, jak i podczas snu. Tak zwany bruksizm senny zaliczany jest do parasomni. Może on powodować mimowolne ruchy mięśni żuchwy. Osoby dotknięte bruksizmem często zaciskają zęby lub nimi zgrzytają. W dłuższej perspektywie bruksizm może mieć niekorzystny wpływ na szkliwo i zębinę zębów. Dlatego w przypadku przewlekłych dolegliwości związanych ze zgrzytaniem zębami warto zasięgnąć porady lekarza. Przyczynami bruksizmu mogą być stres lub zaburzenia układu nerwowego.

Somnilokwia

Somnilokwia to skomplikowanie brzmiący termin, który odnosi się do czegoś, co występuje bardzo często: mówienia przez sen. Ta parasomnia, która jest zazwyczaj nieszkodliwa, objawia się tym, że osoby nią dotknięte wypowiadają zwykle półsłówka w fazie REM. To, co jest mówione, nie zawsze jest zrozumiałe, co wynika również z faktu, że podczas somnilokwi mięśnie mowy są rozluźnione. Późne spożywanie alkoholu i kofeiny, jak również stres i gorączka, mogą pogłębiać to zjawisko.

Koszmary

Do parasomni zaliczane są również koszmary senne. Zjawisko to jest znane większości ludzi. W fazie REM snu doświadczamy sytuacji zagrażających życiu, które wydają się być niezwykle realne. Koszmary są często tak intensywne, że nie da się po nich ponownie zasnąć.

Paraliż senny

Zjawiskiem, które również jest szeroko rozpowszechnione, jest paraliż senny. Osoby nim dotknięte są już w pełni obudzone, ale nie mogą poruszać kończynami ani mówić. Stan ten, któremu mogą towarzyszyć halucynacje, odbierany jest jako niezwykle groźny. Paraliż senny trwa z reguły kilka minut, negatywnie wpływa na efekt regeneracji, ale jest w gruncie rzeczy nieszkodliwy. W przypadku częstych nawrotów należy zasięgnąć porady lekarza.

Upojenie senne

Również upojenie senne jest zjawiskiem powszechnym. Upojeniem sennym nazywamy potocznie pierwszą fazę krótko po przebudzeniu. Według naukowców jest to stan dezorientacji i zagubienia, który może trwać nawet do 30 minut po przebudzeniu. Stan ten może się również wiązać z ogólnym poczuciem zagmatwania oraz agresywnymi wybuchami. Z tego względu zaleca się konsultacje lekarskie, jeśli objawy się powtarzają.

Lęki nocne (Pavor nocturnus)

Ta parasomnia nazywana jest również terrorem sennym. Osoby nią dotknięte nagle się podnoszą i wydają z siebie krzyk, jednocześnie szeroko otwierając oczy i głośno i szybko oddychając. Kolejną oznaką może być również przyspieszony puls. Ćwiczenia oddechowe i medytacyjne wykonane po takiej „pobudce” mogą Ci pomóc ponownie się zrelaksować.

Nocne skurcze nóg

Niektórzy ludzie doświadczają skurczów mięśni nóg lub łydek w czasie snu. Są one często bardzo bolesne, ale na szczęście w większości przypadków niegroźne. Skutecznym środkiem na ostre dolegliwości mogą być ćwiczenia rozciągające. Środkiem zapobiegawczym może być ponadto unikanie napojów kofeinowych. Ale najlepszą profilaktyką jest duża ilość ruchu w ciągu dnia.

Moczenie nocne

Ta parasomnia, naukowo nazywana enuresis, jest dość powszechna. Uważa się, że około 5% dzieci mimowolnie opróżnia pęcherz w łóżku w czasie snu, od czasu do czasu lub chronicznie. Jako środek doraźny można zastosować ochraniacz na materac, który pochłania wilgoć i nieprzyjemne zapachy.  Zalecane jest jednak szczegółowe badanie lekarskie, które pomoże w wyborze terapii.

Nakładająca się parasomnia

Zaburzeń snu nie da się czasami dokładnie od siebie odróżnić, mogą się one na siebie również nakładać. Na przykład lunatykowanie i koszmary mogą występować równolegle. Również w tych przypadkach wskazana jest ścisła obserwacja, oraz konsultacje lekarskie, jeśli zjawiska te występują przewlekle.

Jak poradzić sobie z parasomnią?

Na uniknięcie zaburzeń snu nie ma jednej uniwersalnej recepty, ale istnieje wiele metod skutecznej profilaktyki. Podstawą spokojnej nocy jest dobra higiena snu.

– Materac jest niezwykle ważny dla dobrego i spokojnego snu. Zwróć uwagę na to, by posiadał właściwości ergonomiczne. Tylko w ten sposób możesz liczyć na dobry wypoczynek. Materac BODYGUARD® ma bardzo elastyczne właściwości leżenia dzięki doskonałej ergonomii i dwóm poziomom twardości.

– Regularny rytm dnia i nocy może korzystnie wpłynąć na Twoją nocną regenerację i zapobiec parasomni. Dlatego należy kłaść się spać i wstawać o mniej więcej tej samej porze każdego dnia.

– Wystarczająco dużo ruchu w ciągu dnia może mieć bardzo pozytywny wpływ na jakość Twojego nocnego odpoczynku.

– Również drzemka może być pomocna w regeneracji. Ważne jest jednak, aby zadbać o odpowiednią ilość snu. Zbyt długi sen w ciągu dnia może mieć niekorzystny wpływ na nocny odpoczynek, a nawet sprzyjać zaburzeniom snu.

– Alkohol przed snem również nie jest dobrym pomysłem. W godzinach popołudniowych i wieczornych należy ponadto unikać napojów zawierających kofeinę.

– Niektóre leki mogą sprzyjać zaburzeniom snu. Skonsultuj się z lekarzem, jeśli po spożyciu leków stwierdzisz u siebie parasomnię.

– Za pomocą leków można przeciwdziałać zaburzeniom snu, jeśli stają się one przewlekłe i bardzo wyniszczające. Należy to jednak robić pod ścisłą kontrolą lekarza. Często stosowanym lekiem jest Clonazepam, który jest lekiem benzodiazepinowym zwiotczającym mięśnie. Lek ten może jednak uzależniać, dlatego należy go przyjmować tylko przez krótki czas.  

– Ulgę może przynieść leczenie trójcyklicznymi lekami przeciwdepresyjnymi. Leki te nie działają jednak bezpośrednio na przyczynę zaburzeń snu, ale pomagają uczynić objawy bardziej znośnymi.

– Inną opcją może być podawanie melatoniny. Hormon ten, zwany również hormonem snu, jest wytwarzany w organizmie człowieka, a poziom jego produkcji można zwiększyć zażywając suplementy diety.

– Dobrym sposobem na zrozumienie i leczenie parasomni może być prowadzenie dziennika snu. Jednak nie zawsze łatwo jest prowadzić rejestr zaburzeń snu, ponieważ czasami osoby dotknięte tym problemem nie pamiętają tego, co się stało w nocy. Można jednak udokumentować godziny, kiedy poszło się spać oraz czy i w jakich fazach sen został przerwany. W ten sposób można lepiej uchwycić intensywność zaburzeń snu, a parasomnia, jakkolwiek straszna by się wydawała, straci swój groźny charakter.

Jak rozwija się parasomnia?

Przyczyny parasomni mogą być bardzo różne. Wpływ mogą mieć czynniki psychologiczne, takie jak stres. Jednak możliwe jest również, że zaburzenia snu rozwijają się z powodu skutków ubocznych zażywanych leków. Mogą również występować jako dolegliwości współistniejące z innymi chorobami.

Jak rozwija się parasomnia?

Przyczyny parasomni mogą być bardzo różne. Wpływ mogą mieć czynniki psychologiczne, takie jak stres. Jednak możliwe jest również, że zaburzenia snu rozwijają się z powodu skutków ubocznych zażywanych leków. Mogą również występować jako dolegliwości współistniejące z innymi chorobami.

Kiedy występuje parasomnia?

Termin parasomnia pochodzi ze starożytnej greki. W dosłownym tłumaczeniu oznacza “występujący podczas snu”. Tak więc, jak sama nazwa wskazuje, te niepożądane zjawiska to zaburzenia występujące w trakcie snu.

Co pomaga w walce z parasomnią?

Nie ma uniwersalnej recepty na zapobieganie zaburzeniom snu, ale istnieje wiele metod skutecznej profilaktyki. Ważną podstawą spokojnej nocy jest zwrócenie uwagi na dobrą higienę snu, na którą mają wpływ między innymi wysokiej jakości materac i przyjemny klimat w sypialni.