Dlaczego ziewamy? 10 ciekawych teorii
22. września 2022 - w kategorii Opublikowano 30. września 2022
Niezasłanianie buzi podczas ziewania jest uważane za niegrzeczne, często jest też oznaką, że druga osoba jest znudzona i nieuważna. Każdy z nas to robi, ale nikt nie wie, dlaczego. Również naukowcy nie mają jednej odpowiedzi na pytanie: dlaczego ziewamy? I co tak właściwie powoduje, że ziewamy?
Nie zdziw się, jeśli za chwilę zaczniesz ziewać. Nie tylko widząc osoby ziewające, ale nawet sama wzmianka o tym, może sprawić, że najdzie Cię potrzeba wzięcia głębokiego oddechu z szeroko otwartymi ustami i zaczniesz ziewać.
Ziewanie a brak tlenu – ile w tym prawdy?
Od dziesięcioleci naukowcy próbują wyjaśnić przyczynę ziewania. Najpopularniejsza obecnie teoria mówi, że ziewanie jest spowodowane niedoborem tlenu w mózgu lub ogólnie w organizmie. Teorię tę łatwo jest jednak obalić, gdyż ziewanie zaobserwowano nawet u ryb, jak również u jeszcze nienarodzonych dzieci w płynie owodniowym. Już w 1987 roku amerykański psycholog Robert Provine udowodnił, że pierwotnie zakładany niedobór tlenu nie ma żadnego wpływu na częstotliwość ziewania.
Kiedy ziewamy, uaktywnia się nasz pień mózgu, ewolucyjnie najstarsza jego część. W tym obszarze leży pochodzenie odruchu ziewania, mówi dr Olivier Walusinski z gazety Berliner Morgenpost, ekspert w dziedzinie nauki o ziewaniu. Według niego, impuls pochodzi z układu limbicznego, który jest siedzibą naszych emocji.
Dlaczego ziewanie jest zaraźliwe?
U osób o większej empatii ziewanie jest bardziej zaraźliwe. Również to, jak bardzo jesteśmy przywiązani emocjonalnie do ziewającej osoby, wpływa na prawdopodobieństwo, że my również zaczniemy ziewać. Jeśli osobą ziewającą jest członek rodziny, przyjaciel lub znajomy, to będziemy o wiele bardziej skłonni sami odczuwać potrzebę ziewania, niż w przypadku obcej nam osoby. Uważa się również, że ziewanie może mieć przyczyny społeczne. Przeniesienie ziewania odnosi się wówczas do synchronizacji grupy, a więc do jej spójności.
Dlaczego ziewanie jest zaraźliwe pomiędzy gatunkami?
Brzmi dziwnie, ale ziewanie przenosi się także między ludźmi i zwierzętami. Badania wykazały, że psy również zaczynają ziewać w pobliżu ziewających ludzi, jak wyjaśnia w magazynie “Apotheken Umschau” Jürgen Zulley, były szef Centrum Medycyny Snu w Ratyzbonie. Można również stwierdzić, że im intensywniejsza jest osobista więź między człowiekiem a zwierzęciem, tym wyraźniejszy jest zaraźliwy efekt ziewania. Naukowcy traktują to zachowanie również jako dowód na istnienie empatii u psów.
Dlaczego ziewamy podczas stresu?
Czy zastanawiałeś/aś się kiedyś, dlaczego ludzie ziewają tuż przed lub nawet w trakcie skoku na bungee? W takich chwilach raczej nie są zmęczeni ani nawet znudzeni. Obok zmęczenia i nudy, również stres może być przyczyną ziewania. To własnie tłumaczy, dlaczego w sytuacjach ekstremalnych, takich jak zawody sportowe, ważne egzaminy czy niebezpiecznych warunki, ziewamy co kilka minut z powodu zwiększonego wydzielania adrenaliny.
Dlaczego ziewamy podczas zmiany pory roku?
Zimowy blues nie jest wyimaginowany: Badacze biometeorologii przypisują wrażliwość na pogodę zmianom pór roku, a więc zmianom warunków klimatycznych. Badania wykazały, że jedna na dwie osoby reaguje wrażliwie na zmiany pór roku. Szczególnie warunki świetlne, ale także wahania temperatury mają szczególny wpływ na nasz organizm. Objawami są zmęczenie i wzmożone ziewanie. Z powodu braku światła produkujemy mniej endorfin oraz mniejsze ilości poprawiającej nastrój serotoniny. Z końcem lata zmienia się również nasza równowaga hormonalna. Nastrój się pogarsza, zwiększa się poczucie zmęczenia. To wyjaśnia, dlaczego ziewamy. Jedyne, co pomaga w takiej sytuacji, to wyjście na spacer. Bez względu na pogodę, powinno to być przynajmniej 15 minut na świeżym powietrzu. W ten sposób ograniczymy ziewanie, a tym samym zmęczenie. Na zmęcznie pomogą również ruch i wystarczająca ilość snu.
Dlaczego ziewamy z głodu?
Głód może nas zmęczyć, spowodować spadek wydajności mózgu oraz, jak wykazano, jest przyczyną częstego ziewania. Ciągłe ziewanie może być również spowodowane przejedzenim. Dlatego właśnie warto jeść z umiarem.
Dlaczego ziewanie pobudza?
Czy ziewanie to naturalna pobudka? Ta teoria również została już dawno obalona, gdyż szwajcarskie badanie udowodniło, rejestrując stałą aktywność mózgu przed i po ziewaniu, że ziewanie nas nie budzi. Niemniej jednak możemy przyjąć, że ziewanie nie pozwala nam zasnąć. To założenie jest uzasadnione, ponieważ ziewamy szczególnie często w sytuacjach monotonnych i podczas zmagań ze snem. Jednak krótka drzemka będzie prawdopodobnie skuteczniejsza.
Dlaczego ziewanie reguluje ciepło?
W roku 2010 podczas eksperymentów na zwierzętach amerykańscy psychologowie odkryli, że ziewanie może być również związane z regulacją temperatury mózgu. Szczury ziewały, gdy temperatura w ich mózgach rosła, dzięki czemu natychmiast obniżały ich temperaturę. Obserwacja, że ludzie ziewają bardziej latem lub w ciepłych pomieszczeniach z dusznym powietrzem sugeruje, że dotyczy to również ludzi. Ziewanie może być ponadto objawem choroby, jeśli temperatura ciała jest mocno podwyższona.
Dlaczego ziewanie występuje jako efekt uboczny oraz objaw odwykowy?
Podczas odstawienia opiatów lub opioidów pojawia się wzmożone ziewanie. Ciągłe ziewanie to jeden z pierwszych objawów odwykowych u osób uzależnionych od opiatów. W okresie konsumpcji ziewanie jest niemal całkowicie stłumione, ale, jak się wydaje, znajduje silniejsze odzwierciedlenie podczas odwyku. To tak jakby organizm zaspokajał tu zaległe zapotrzebowanie. Ziewanie wywołane lekami może wystąpić nie tylko jako objaw odstawienia leku, ale również jako efekt uboczny. Na przykład pacjenci pod wpływem niektórych leków przeciwdepresyjnych ziewają nawet 200 razy dziennie.
Dlaczego ziewanie zwiększa naszą uwagę?
“Wzmocnienie uwagi” to prawdopodobnie najbardziej prawidłowa z odpowiedzi na pytanie “Dlaczego ziewamy?”. Zwiększenie uwagi osoby ziewającej to najmniejszy wspólny mianownik wszystkich teorii dotyczących biologicznego celu ziewania. Jest to dodatkowo wspomagane przez takie działania jak rozciąganie. Zarówno w sytuacjach stresowych, jak i w nudnych, zwiększenie uwagi ma sens. Jest to pozostałość po naszych archaicznych przodkach, których uwagę zwiększał głód wywołany czekaniem na polowanie. Wyjaśnia to również zachowanie organizmu podczas odwyku, kiedy jest on postawiony w stan podwyższonej gotowości.
