Zmiana czasu – problemy z czasem letnim i zimowym

Jak zapamiętać, w którą stronę przestawić zegarek? Jaki wpływ na nasz organizm ma zmiana czasu i jak zapobiec jej skutkom? I dlaczego w ogóle przestawiamy zegarki? Odpowiedzi na te oraz inne pytania znajdziesz poniżej.

Czas letni rozpoczyna się w ostatnią niedzielę marca, a kończy w ostatnią niedzielę października i jest to uregulowane dyrektywą unijną. Podczas zmiany czasu przestawiamy zegarki do przodu lub cofamy je o godzinę między drugą a trzecią w nocy. W ten sposób wiosną tracimy jedną godzinę, a zimą dostajemy ją z powrotem.

W którą stronę przestawiamy zegarki zimą, a w którą latem?

Co pół roku to samo: nie tylko nasz wewnątrzny zegar biologiczny jest wytrącony z równowagi. Pytania, czy przestawiamy zegarki do przodu, czy je cofamy, czy tracimy godzinę albo czy ją zyskujemy, zadają sobie miliony osób. Bo choć większość zegarków automatycznie przestawia się na nowy czas, to wciąż istnieją takie, które musimy przestawić sami.

W zapamiętaniu, w którą stronę przestawić zegarek, pomoże nam logiczna mnemotechnika związana z meblami ogrodowymi. Latem wystawiamy je przed dom (więc przestawiamy zegarek do przodu), a zimą chowamy je do środka (cofamy czas).

Ale czy pośpimy sobie dłużej czy krócej? Tu pomoże nam powiedzenie: “Ze zmianą czasu jest jak z życiem. Najpierw musisz coś dać, by dostać coś w zamian.”

Zmiana czasu – Jak szybko się do niej dostosować?

Po przestawieniu zegarów nasz organizm potrzebuje trochę czasu, aby przyzwyczaić się do nowego rytmu. U niektórych osób trwa to nawet do czterech tygodni. Szczególnie tym dotknięte są dzieci, osoby starsze i schorowane. Oto kilka wskazówek, które pomogą Ci szybciej wrócić do formy.

Światło dzienne

Wstań, gdy tylko zadzwoni budzik. Jak najszybciej wyjdź na światło dzienne. W celu uzyskania efektu naturalnego przebudzenia, możesz w pierwszych dniach po zmianie czasu pozostawić odsłonięte zasłony w sypialni, tak, by wystawić organizm na światło dzienne. Jeśli wstajesz wcześniej niż słońce, pomyśl o lampie z efektem budzenia światłem dziennym. Postaraj się również, w miarę możliwości, jeszcze przed śniadaniem dostarczyć swojemu organizmowi świeżego powietrza i światła słonecznego.

Ruch

Pozwól sobie na orzeźwiające poranne biegi w pierwszym okresie po zmianie czasu. Jeśli jogging jest dla Ciebie zbyt dużym wysiłkiem, możesz po prostu pójść po bułki lub gazetę. Krótki spacer to cudowne lekarstwo na przebudzenie oraz rozruszanie krążenia, i to nie tylko podczas zmiany czasu.

Dla osób wstających wcześnie rano, które nie mają okazji cieszyć się porannym słońcem, spacer na świeżym powietrzu podczas przerwy na obiad jest dobrym pomysłem w pierwszych dniach po zmianie czasu.

Zasypianie

Podczas zmiany czasu należy na nowo zaplanować nie tylko poranne wstawanie, ale i zasypianie. Wskazówki dotyczące snu mogą pomóc w stopiowym kładzeniu się do łóżka wcześniej, szczególnie podczas zmiany czasu na letni. Wieczorem unikaj ciężkich posiłków, zrelaksuj się biorąc ciepłą kąpiel lub wypij ciepły i kojący napój.

Wskazówka
Jeśli to możliwe, dostosuj swój osobisty rytm na kilka tygodni przed zmianą czasu. Zmiana może być wtedy dokonywana małymi krokami przez dłuższy okres czasu i jest łatwiejsza dla ciała i umysłu. Dotyczy to zwłaszcza dzieci i grup ryzyka, takich jak chorzy na serce.

Zmiana czasu i jej skutki

Przejście na czas letni, które skutecznie odejmuje godzinę snu, jest dla wielu osób szczególnie uciążliwe. Ale nawet noc trwająca o godzinę dłużej ma wpływ na niektórych z nas, np. pracowników nocnych zmian czy na rozkłady jazdy.

Skutki zdrowotne

Mini jetlag spowodowany przez czas letni ma negatywny wpływ na naszą zdolność do koncentracji. W przypadku osób z zaburzeniami snu i przewlekłymi chorobami, np. chorobami serca, pierwotne objawy mogą się nasilić w wyniku utraty czasu. Przejście na czas letni zwiększa ryzyko zawału serca.

Zwierzęta chodowlane, które zależą od rytmu naszego życia, również cierpią z powodu zmiany czasu. Dłuższa noc podczas przejścia na czas zimowy i związane z tym opóźnienie w dojeniu prowadzi w niektórych gospodarstwach do nadzwyczajengo muczenia krów mlecznych. Z kolei przy przejściu na czas letni wydajność mleczna krów jest przez kilka pierwszych dni niższa od normalnej.

Skutki organizacyjne

Domy opieki, szpitale i inne instytucje, które zatrudniają swoich pracowników w systemie trzyzmianowym, także w weekendy, muszą pogodzić się z kilkoma negatywnymi skutkami zmiany czasu. Po pierwsze, skrócenie lub wydłużenie nocy wpływa na nocne dyżury. Pracownicy, którzy pracują kilka razy podczas dłuższej nocy, ale nie podczas krótszej, mogą czuć się potraktowani niesprawiedliwie. Również z uwagi na fakt braku wynagrodzenia za dodatkową godzinę pracy. Przejście na czas letni wpływa również na zmiany w ustawowych przerwach dla osób pracujących w godzinach nocnych.

Zmiana czasu nie ma wpływu na rozkłady lotów. Ponieważ wiele lotów i tak przekracza strefy czasowe, jako podstawę dla całego ruchu lotniczego stosuje się tu Uniwersalny Czas Koordynowany, który funkcjonuje niezależnie od zmian czasu.

Szczególnie dotknięte zmianą czasu są za to rozkłady jazdy kolei lokalnych. Pociągi kursujące w godzinach zmiany czasu na letni zostają odwołane, ponieważ w przeciwnym razie zostałyby zarejestrowane w systemie jako opóźnione o godzinę. Podczas przejścia na czas zimowy pociągi dalekobieżne, które kursowałyby przed, w trakcie i po zmianie czasu, są zatrzymywane i pauzowane w dodatkowej godzinie, aby uniknąć przesunięć w rozkładzie jazdy. Z kolei pociągi krótkodystansowe, które rozpoczynają i kończą bieg w dodatkowej godzinie, zostaną uzupełnione o dodatkowe składy. Jest to regulowane za pomocą specjalnych rozkładów jazdy, ponieważ w przeciwnym razie system zarejestrowałby identyczne pociągi, co doprowadziłoby do pojawienia się w systemie komunikatów o błędach.

Skutki religijne

Czas postu i modlitwy w judaizmie i islamie wyznaczany jest przez pozycję słońca. W Izraelu czas letni oficjalnie kończy się przed żydowskim dniem postnym Jom Kippur. W islamie tradycyjne przerywanie postu “iftar” podczas Ramadanu jest dozwolone tylko po zachodzie słońca. Ramadan przesuwa się co roku o prawie dwa tygodnie do przodu, co sprawia, że na przestrzeni lat miesiąc postu przechodzi przez wszystkie pory roku. Lata, w których Ramadan przypada na lato, są szczególnie trudne dla wszystkich pobożnych muzułmanów, ponieważ od wschodu do zachodu słońca nie wolno ani jeść, ani pić. Niektóre władze i kraje muzułmańskie przerywają więc czas letni na czas Ramadanu lub kończą go na początku okresu postu.

Historia zmiany czasu

Regulacja czasu miała pierwotnie na celu oszczędzanie energii. Pomysł ten ma już kilkaset lat i po raz pierwszy został wspomniany w 1784 roku przez Benjamina Franklina w liście do Journal Paris. Efekt energooszczędności został jednak obalony już w 2005 roku przez Niemieckie Stowarzyszenie Przemysłu Energetycznego i Wodnego:

“Oszczędności w energii elektrycznej na oświetlenie, zwłaszcza przy zwiększonym zastosowaniu efektywnych systemów oświetleniowych, są z nawiązką rekompensowane dodatkowym zużyciem energii grzewczej przez przesunięcie głównego czasu ogrzewania”.

Mówiąc prostym językiem, oznacza to, że coraz częstsze stosowanie energooszczędnego oświetlenia i oszczędzanie go wieczorem nie przeciwdziała efektowi zwiększonego ogrzewania w godzinach porannych w okresie letnim. Wręcz przeciwnie, istnieje ryzyko dodatkowego zużycia energii.

Wojna jako katalizator zmian

Jak to często bywa w historii ludzkości, również wprowadzenie zmiany czasu w 1916 roku miało genezę wojenną: czas letni miał wspierać energochłonne walki w czasie I wojny światowej oraz cały przemysł wojenny. Oczekiwano, że pozwoli to zaoszczędzić energię na sztucznym oświetleniu podczas długich letnich wieczorów.

W Polsce wprowadzono czas letni po raz pierwszy w roku 1919, potem podczas okupacji hitlerowskiej w latach 1940 – 1942 oraz po wojnie w latach 1945 – 1949 i 1957 – 1964. Od 1977 roku przesuwamy zegarki rokrocznie do dziś. Warto również wspomnieć, że do roku 1995 czas letni w Polsce trwał tylko do ostatniej niedzieli września, a zmiany były ogłaszane w Monitorze Polskim.

Obecnie tylko trzy kraje europejskie nie przeprowadzają zmiany czasu. Są to Islandia, Białoruś oraz Rosja.